Trzeci co do wielkości zamek w Polsce. Kolebka jednego z najbogatszych rodów Europy XIX w. Podejrzewany o bycie kolejną kwaterą główną jednej z najbardziej znienawidzonych osób XX w. Zamek Książ - tajemnicza perła Dolnego Śląska.
Kontynuując dzień z zamkami, po zwiedzaniu Grodna (Zamek Grodno w deszczowej odsłonie), i kilku mniejszych przygodach, dotarliśmy do najbardziej znanej architektonicznej atrakcji Dolnego Śląska - zamku Książ. Niby zamek jak wiele innych w tej okolicy, a jednak historia go wyróżniła.
Co warto wiedzieć o zamku Książ?
Zabudowania obronne, wdzięcznie nazywane warownią Fürstenberg powstały już około XIII wieku. Założycielem był Bolko I, książę świdnicko-jaworski. Twierdza powstała z zamysłem obrony szlaku handlowego, a następnie służyła do ochrony granic.
Losy zamku do XVI wieku były podobne jak większości okolicznych warowni. Przechodził z rąk do rąk. Był własnością króla Czech, potem był lennem, podczas wojen husyckich siedzibą rozbójników, znów należał do Czech, potem przeszedł do króla Węgier i znów trafił do króla Czech. Na szczęście w 1509 roku zakupił go zarządca księstwa świdnickiego Konrad I von Hoberg z Roztoki i tak rozpoczął 430 letnie panowanie swojego rodu w Książu.
Niestety posiadanie stałego właściciela nie uchroniło zamku przed plądrowaniem i dewastowaniem. Wojna trzydziestoletnia sprawiła, że przetoczyły się po nim wojska carskie, szwedzkie i saskie.
Tymczasem rodzinka Hobergów dostała dwie dodatkowe literki do nazwiska (teraz brzmiało Hochberg) i tytuł barona, a następnie hrabiego. Dodatkowo wprowadzono automatyczne nazywanie najstarszych synów jako Hansów Heinrichów, a pokolenia rozróżniano numerem (ah ta niemiecka precyzja!). Ostatni znany hrabia Hans Henrich dostał numer XVII i był synem Daisy i Hansa Henricha XV.
Rozrastało się nie tylko nazwisko właścicieli Książa (po małżeństwie dołączającym do posiadanego majątku księstwo pszczyńskie nazwisko brzmiało już Hochberg von Pless), ale również ich bogactwo. W drugiej połowie XIX wieku plasowali się na 7 miejscu w Europie najbardziej zamożnych rodów, aby na początku XX wieku znaleźć się na 3 miejscu tego zestawienia. Był to też złoty wiek dla Książa, przez którego mury przewinęło się wielu znakomitych gości. Z bardziej znanych osobistości bawiła na zamku m.in. rodzinka Hohenzollernów (którą znamy z zamku Karpniki) z cesarzami niemieckimi, car Mikołaj I, rodzina Romanow, John Quincy Adams i Winston Churchill. Kwitło życie towarzyskie, a zamek przebudowywano pod najnowsze panujące trendy.
Ostatnimi mieszkańcami zamku byli Hans Henrich XV wraz z małżonką Marią Theresą Olivią Cornwallis-West, znaną jako Daisy. Z jej pamiętników możemy się dowiedzieć, że Hrabina kochała zamek równie mocno jak nienawidziła sztywnej pruskiej etykiety.
Wojny, załamania na giełdach i rozwód właścicieli doprowadziły do zakończenia złotego czasu zamku. Hans Henrich wyprowadził się do Francji, a Daisy w rezultacie zamieszkała w Wałbrzychu. Od 1940 roku władze w zamku objęli naziści. W tym czasie rozpoczęli tajemnicze prace górnicze pod zamkiem (w ramach projektu Riese) połączone z niszczeniem elementów dekoracyjnych komnat, plądrowaniem dóbr i wywożeniem majątku wgłąb Niemiec. Co nie zdążyli rozkraść naziści, rozkradli sowieci czynnie kontynuując niszczenie Książa przez 1,5 roku.
Lata 50 i 60 XX wieku przyniosły rozpoczęcie prac remontowo-restauracyjnych. To co dziś możemy oglądać to imponujący efekt pracy wielu ludzi, przez wiele lat.
Oczywiście więcej szczegółowych informacji o zamku jak i o jego słynnych właścicielach doczytać można na stronie zamki polskie lub stronie zamku Książ.
Zwiedzanie zamku Książ
Zacznijmy od tego, że była to najdroższa atrakcja naszego urlopu. Za bilet wejścia na zamek, do podziemi i do palmiarni trzeba było zapłacić 59 zł/ osoba (stan na sierpień 2020). W cenie biletu nie ma parkingu, więc to koszt dodatkowych 10 zł. Jednak patrząc na ilość wykonanych prac oraz poziom utrzymania zabytku mieliśmy poczucie, że to nie są zmarnowane pieniądze.
Zwiedzanie rozpoczęliśmy od podziemi. Odbywa się ono w wyznaczonych godzinach z przewodnikiem. My mieliśmy kilka przygód po drodze do zamku i nie zdążyliśmy na czas, ale skontaktowaliśmy się z biurem obsługi. Przesympatyczna pani przebiła nam godzinę wejścia na kolejną.
Niestety podziemia trochę rozczarowały. Może to była wina obiektów odwiedzonych wcześniej (Osówki i Rzeczki), ale parę prezentacji o całym Riese z mglistym komentarzem przewodnika pozostawiał niedosyt informacyjny. Nadzieję dają nieodkryte jeszcze korytarze, o których położeniu mówili byli więźniowie obozów pracujących w Książu. Na chwilę obecną nie zdecydowalibyśmy się ponownie tam zejść, ale czekamy może się to zmieni.
Zamek natomiast pozostawił jak najbardziej pozytywne wrażenie. Próby odtworzenia przepychu pomieszczeń w latach największej świetności Hochbergów są całkiem udane. W prywatnych apartamentach księżnej trafiliśmy na wystawę fotograficzną. Ich autorem był kucharz ostatnich właścicieli, który poza gotowaniem strzelał całkiem dobre zdjęcia dokumentując życie codzienne zamku i jego mieszkańców.
Bardzo spodobała nam się opcja z audioprzewodnikiem, który wychwytuje przejścia między pomieszczeniami. Można samemu dostosowywać tempo zwiedzania oraz przekazywane treści.
podziemia zamku Książ - fragment sprzętu badawczego PAN
Książ - stróżówka
front zamku Książ
jeden z wielu zamkowych fortepianów
sypialnia zamkowa- czyli łóżko nie jedno ma imię
płaskorzeźba w kominku ze sceną biblijną
egzotyczna, niepolityczna lampa
widok na stróżówkę od strony zamku
jadalnia zamkowa
salon zielony nawiązujący do historii, kiedy to miał służyć jako sala pamięci z wystawką obrazów przodków
lustro w najbardziej reprezentacyjnej komnacie zamku - Sali Maksymiliana
fragment Sali Maksymiliana
salonik z meblami oryginalnie zakupionymi przez Daisy, ale do pobliskiego hotelu
czarny dziedziniec - jeden z piękniejszych zakątków zamku
