Najmłodszy zamek w Polsce z kilkuwiekową historią, barokowy układ miasteczka, bogata historia żydowska i pyszne pierogi. Dołożymy do tego sprawy wielkiej wagi i znamienitych ludzi, a to wszystko w jednym małym miasteczku - Tykocinie.
Do odwiedzenia Tykocina zainspirował nas oczywiście zamek. Wcześniej o tym miasteczku nie słyszeliśmy prawie w ogóle, a ono okazało się bardzo ładne, ale też historycznie cenne.
Co warto wiedzieć o Tykocinie?
Na pierwszy rzut oka małe urocze miasteczko, ale przez pewien czas niemal środek naszego kraju.
Pierwsze wzmianki o grodzie wzniesionym w tym miejscu mówią o zabudowaniach z XI wieku, jednak najbardziej intensywny rozwój nastąpił w XIV i XV wieku. Powodem było położenie na szlaku handlowym pomiędzy Księstwem Litewskim, a Królestwem Polskim. W tym okresie nadano mu po raz pierwszy prawa miejskie, a na przestrzeni prawie 150 lat przechodziło między państwami.
Ważnym momentem w życiu miasta był niewątpliwie ślub Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny, która wniosła w posagu między innymi Tykocin. Od tego momentu miasteczko należało do monarchy, który bardzo lubił przybywać w te okolice. Jego ulubionym zajęciem były niestety polowania. Natomiast miasto w tym okresie mocno zyskało na znaczeniu.
Rozwój został drastycznie przerwany przez potop szwedzki. Zniszczenia i straty były tak potężne, że przez pewien czas obowiązywał zakaz przyjmowania przybyszów, ponieważ brakowało jedzenia.
Koniec potopu oznaczał zmiany dla Tykocina, który wraz z całym starostwem trafił do Stefana Czarnieckiego (tego z hymnu) jako zapłata za zasługi w wojnie ze Szwedami. Niestety miasto powoli podnosiło się z ruin.
Największy wkład w odbudowę dawnej świetności miał prawnuk Stefana - Jan Klemens Branicki. To jemu zawdzięczamy obecne zabytki, ale też ponowny rozruch handlu w miasteczku. Tykocin znów stał się ważnym punktem na mapie kraju, a ukoronowaniem tego było ustanowienie Orderu Orła Białego na tutejszym zamku w przez króla Augusta II Mocnego. Najstarszego i najwyższego odznaczenia państwowego za zasługi dla kraju.
Tykocin jako miasto, wraz z całym krajem przeżywało zabory, okupacje niemiecką i sowiecką, aż w 1950 roku utraciło prawa miejskie. Odzyskał je ponownie po 43 latach.
 |
| domki przy rynku z XVIIw |
Żydowski sztetl Tiktin
Trudno pominąć rolę Żydów dla miasteczka. Zostali sprowadzeni do Tykocina przez litewski ród Gasztołdów dla ożywienia działalności handlowej. Niespełna 100 lat później Żydzi stanowili już połowę mieszkańców miasta. Ośrodek ten ustępował ważności jedynie krakowskiemu Kazimierzowi i miał dominującą rolę wśród swojej społeczności na Podlasiu.
Ważna rola Żydów w miasteczku jest wciąż widoczna w układzie urbanistycznym Tykocina. Jest on charakterystyczny dla miasteczka barokowego z uwydatnioną dzielnicą żydowską - tu Kaczorowo.
Wszystko zakończyło się tragicznie w sierpniu 1941 roku, kiedy to Niemcy zorganizowali pogrom. Masakrę przeżyły jedynie jednostki, a i polscy mieszkańcy Tykocina zostali wysłani do Oświęcimia.
 |
| boczne uliczki Rynku |
Zwiedzanie Tykocina
Miasteczko jest niewielkie, więc wszystko co warte zobaczenia jest w zasięgu kilku kroków. Samochód można zostawić wokół placu rynku, albo w przyległych uliczkach. Miejsca, które warto zobaczyć w Tykocinie podczas spaceru to:
- Rynek - obecny kształt pochodzi z XVIII wieku, podobnie jak chatki wokół. Chociaż sama lokacja rynku pochodzi z początków miasta. Ma trapezowaty kształt i barokowy styl, co stanowi wyjątkowy zabytek. Na jego środku stoi pomnik Stefana Czarnieckiego.
niskie zabudowania z XVII wieku - Pomnik Stefana Czarnieckiego - postawiony z inicjatywy prawnuka Stefana dwumetrowa podobizna hetmana. Jest to prawdopodobnie drugi najstarszy pomnik w Polsce (starsza jest na pewno kolumna Zygmunta).
- Kościół p.w. Świętej Trójcy - nie da się go nie zauważyć, to pierwszy budynek który przykuwa wzrok. Jest to barokowa świątynia wzniesiona dzięki Branickiemu w XVIII wieku. Wnętrze świątyni równie zabytkowe jest domem dla najcenniejszych w Polsce organów.
Kościół p.w. Świętej Trójcy - Alumnat - jest jedynym takim budynkiem w Polsce, który przetrwał do dziś. Powstał w XVII wieku jako dom wojskowy, który miał na celu opiekę nad weteranami i inwalidami wojennymi. Dziś jest tam restauracja i hotel.
Alumnat, który "grał" w serii "u Pana Boga..." - zamek Tykocin - nasz główny powód odwiedzin Tykocina. Jest to jedyny na Podlasiu zamek w pełni zrekonstruowany przez prywatnego inwestora. Zwiedzanie zajmuje ok 40 minut i zdecydowanie polecamy z przewodnikiem. Sala z eksponatami robi trochę wrażenie składu rzeczy różnych i to właśnie przewodnik jest elementem łączącym to wszystko w jedną całość opowiadaną historią.
Dodatkowo mając trochę więcej czasu i odrobinę lepszą pogodę niż my, można zgłębić historię Żydów odwiedzając dzielnicę żydowską, a tam Wielką Synagogę (gdzie obecnie znajduje się oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku), Małą Synagogę oraz cmentarz żydowski.
Historia Zamku Tykocin
Pierwsze wzmianki o drewnianej warowni w tym miejscu pochodzą z XIV wieku. W kolejnych latach powstaje tu zamek murowany, a gdy ziemie przechodzą we władzę króla to już w ogóle budynek jest poszerzany, aby Zygmunt August mógł czuć się jak w domu. Dodatkowo zabudowania pełniły zadanie głównego arsenału Królestwa, miał pokaźny skarbiec i bibliotekę.
Podczas potopu został zdobyty przez Radziwiłłów przychylnych królowi Szwedzkiemu. Walki o Tykocin barwnie opisuje Henryk Sienkiewicz w swojej powieści.
Koniec istnienia zamku następuje w 1734 roku przez pożar, a następnie rozbiórkę pozostałych murów.
Obecna rekonstrukcja to próba odbudowy twierdzy z XVI wieku jedynie na podstawie planów fundamentów i nieprecyzyjnych wzmiankach w źródłach, ponieważ nie przetrwały ryciny pokazujące jak ten zamek wyglądał. Odbudowa trwa od 2011 roku, więc jest to najmłodszy zamek w Polsce.
 |
| muzeum zamkowe |
 |
| znaleziska archeologiczne odkryte podczas prac na zamku |
 |
| rodzina Zygmunta Starego |
 |
| potop szwedzki w Tykocinie |
 |
| piec szklany, drugi co do wielkości |
 |
| sala Orderu Orła Białego |
 |
| dziedziniec zamku |
Gastronomia
Byliśmy tymi szczęśliwcami, którym udało się zjeść w Pierogarni Tykocin nie czekając na wejście dłużej niż 30 minut. Zdecydowanie warto było czekać, więc jeśli macie trochę czasu i nie jesteście głodni na już, to ustawienie się w tej kolejce jak w PRL - opłaci się.
Poza szeroką ofertą pierogów (w których można przebierać, słodkie, wytrawne, pieczone, gotowane, smażone), Pierogarnia jest też bardzo ładną klimatyczną restauracją. Polecamy bardzo!
 |
| dolina Narwi |