Dworek, który stał się pałacem - Wilanów


Wielki wódz i francuska dama dworu, których połączyło wielkie uczucie stworzyli pałac na miarę antycznych bóstw. I to nie jest baśń, a co więcej to wszystko wydarzyło się w Polsce - witamy w Wilanowie!

Dzień w Pałacu w Wilanowie

termin odwiedzin: marzec 2022 r.


Tym razem na fali wspomnień, chcielibyśmy wrócić pamięcią do naszego krótkiego pobytu w Warszawie. Co prawda wizyta ta była bardziej organizacyjno-towarzyska, ale nie bylibyśmy sobą nie zaglądając w kilka miejsc. Jednym z punktów wycieczki był oczywiście pałac w Wilanowie.
pałac w Wilanowie

Co warto wiedzieć o pałacu w Wilanowie?

Właściwie tutaj sprawa jest jasna, bo wszyscy kojarzą zarówno pałac jak i jego najsłynniejszych właścicieli. Osobiście, jako absolwentce szkoły podstawowej imienia Jana III Sobieskiego postać króla, jego dokonania i wyznawane wartości były prezentowane od najmłodszych lat. Dlatego w jakiś dziwny sposób ta figura historyczna jest  mi bliższa, niczym daleki wujek o którym dużo się mówi, ale nigdy go nie ma. 
pałac Wilanów
wejście do prywatnej kaplicy
No i ten dziwny wujek mieszkał w pałacu, o którym wie i słyszał cały naród i właściwie tyle na początek wystarczy jak się tu przyjeżdża, ponieważ pałac zwiedza się z przewodnikiem i wszystkiego można się dowiedzieć na miejscu. Sama dowiedziałam się wielu rzeczy, choć wydawało mi się, że o królu i jego rodzinie, ze względu na "wspólną przeszłość" wiem bardzo dużo. Jednak kilka ciekawostek wydało nam się na tyle interesujących, że chcielibyśmy je przytoczyć.
Zacznijmy od tego, że kiedy Jan III Sobieski obejmował urząd, wieś gdzie jeszcze nic nie było nosiła nazwę Milanów i nic nie zapowiadało, że to ulegnie zmianie. No ale wioska stała się własnością króla, a ten zapragnął mieć tu swoją rezydencję. No i nazwa Milanów okazała się niegodna królewskiej
siedziby, więc zmieniono ją na Villa Nova, która z czasem w wersji spolszczonej brzmiała już znajomo. 
pałac w Wilanowie

Początkowo miał to być typowy staropolski dworek ziemiański z XVII wieku - nieduży, parterowy z alkierzami. Coś, czym każdy bogaty szlachcic mógł się pochwalić. Jednak tu prawdopodobnie wtrąciła się Maria Kazimiera i jej francuska dusza. Uznała, że potężny król potrzebuje siedziby podkreślającej jego status. W taki sposób architekt Augustyn Locci stworzył budynek łączący ze sobą polski dworek szlachecki, włoską willę ogrodową oraz francuski pałac, czyli dobrze nam znaną polską perłę baroku. Możemy ją podziwiać w prawie niezmienionej formie, choć przetoczyły się przez nasz kraj różne kataklizmy. 
pałac Wilanów
makieta planów wyglądu pałacu

Dobra znajomość mitów, bożków, postaci starożytnych konsulów, imperatorów i innych klasycznych historii będzie na pewno pomocna w odkrywaniu pałacu, ponieważ praktycznie wszystkie zdobienia mają znaczenia symboliczne. Król przedstawiony jest tu raz niczym Aleksander Wielki, następnie jako antyczne bóstwo czuwające nad dobrostanem Rzeczpospolitej. Każdy skrawek fresku, każda wieżyczka podkreśla potęgę i znaczenie rodu Sobieskich.
pałac w Wilanowie
zbiór antycznych waz

pałac w Wilanowie
rzeźby o antycznej tematyce

pałac w Wilanowie
rzeźba mówiąca "Dzień dobry przystojniaku"

pałac Wilanów
rzeźba króla pozująca na Aleksandra Wielkiego

Wśród tych zachwytów nie zabrakło też miejsca dla Marii Kazimiery, szerzej znanej jako Marysieńki. Dla niej przeznaczona była północna część pałacu, który przybrał tu bardziej willowy kształt, a zdobienia przedstawiały królową jako boginie uznawane jako wzór piękna, wdzięku, gospodarności czy wspaniałomyślności. Nawet sklepienie jej gabinetu przedstawia Marysieńkę jako Jutrzenkę w otoczeniu Wiatrów - jej synów. 
pałac Wilanów
wystrój wspomnianego gabinetu

pałac Wilanów

pałac Wilanów
Marysieńka jako Jutrzenka - fresk

Bohaterskiego Jana i piękną Marię łączyło coś wyjątkowego jak na pary królewskie - gorące uczucie. Zachowały się zresztą ich listy miłosne, które mogłyby być świetnym materiałem dowodowym na rozprawę rozwodową, ponieważ powstawały w czasie gdy Marysieńka była jeszcze żoną Zamoyskiego. Ich stosowne i natchnione fragmenty ja przerabiałam w szkole, ale w późniejszym czasie dowiedziałam się o bardziej pikantniejszych akapitach. Kolejny ślad szaleńczej miłości zdobi oczywiście ich małżeńskie gniazdko. Są to freski w galeriach ogrodowych. Co prawda przedstawiają one historię miłości Amora i Psyche, ale Sobieski bardzo się z tą opowieścią utożsamiał, co niejednokrotnie opowiadał swoim gościom przedstawiając namalowane tam sceny. 
pałac Wilanów
pawilon ogrodowy z freskami o miłości Amora i Psyche

Dla nas niemałą ciekawostką był sposób przyjmowania gości i poselstw przez osoby królewskie, ponieważ robili to w swoich łóżkach! Mi się trochę nie widzi leżeć w łóżku nie będąc chorym i odbywać spotkania towarzyskie. Tutaj było to jak najbardziej naturalne, osoby bardziej zaufane mogły zbliżyć się do wyra, a przed sypialniami znajdowała się poczekalnia zwana Antykamerą. Dlatego też sypialnie były równie zdobne jak reszta domu, aby goście czuli respekt przed nadchodzącym spotkaniem. 
pałac Wilanów
sypialnia Królowej

pałac Wilanów
oryginalny mebel Marysieńki

pałac Wilanów
łoże królowej

pałac Wilanów

pałac Wilanów
łoże Króla

pałac Wilanów

pałac Wilanów

Król poza wielką miłością do żony kochał prawdopodobnie też proste życie szlacheckie. Świadczyć o tym miały m.in. przemycone wśród zdobień sceny z wiejskiego życia, czy kartofliska w zamian za ogród przed pałacem. 
Jak w każdej wielkiej i znamienitej posiadłości możemy tu znaleźć zachwyt nad orientem. Sobiescy postawili w tym przypadku na Chiny. Gabinet Chiński powstał jako ciekawostka ze świata i jest solidnym zbiorem eksponatów, porcelany i architektury wnętrz.
pałac Wilanów

pałac w Wilanowie

pałac w Wilanowie

pałac w Wilanowie

pałac w Wilanowie

pałac w Wilanowie

pałac Wilanów

Król nie doczekał finalizacji rozbudowy pałacu. Po jego śmierci pałac należał do Sieniawskich, Lubomirskich, Czartoryskich, Potockich aż w końcu Branickich (od 1945 roku pałac jest własnością Państwa). Każdy z tych rodów pozostawił w pałacu i ogrodach coś od siebie.
pałac Wilanów
sala Biała - portret najsłynniejszego właściciela

pałac Wilanów
sala Biała - portrety właścicieli Wilanowa z centralnym portretem Stanisława kostki Potockiego na koniu

pałac Wilanów
sala Biała i przejście do kolejnych królewskich komnat

Dla nas ten pałac jest wart odwiedzin, nie tylko ze względu na jego byłych właścicieli, ale też na bogactwo eksponatów które się zachowały. Ceny biletów w naszej opinii też nie są wygórowane jak na fakt zwiedzania z przewodnikiem (ok 35 zł/os w 2022 roku).

Park w Wilanowie

Jak już wspomnieliśmy o ogrodach, to są one imponujących rozmiarów i śmiało możemy o nich mówić jak o parku. Zajmuje on ponad 40 ha i można w nim wyróżnić kilka styli, za którymi kryją się poszczególni włodarze pałacu.
Najstarszy fragment to ogród barokowy inspirowany włoskim stylem. Mamy tu herb Sobieskich z kwiatów oraz rzeźby, kolumny obeliski oraz fontannę. Wszystko układa się w geometryczne figury jak sugeruje nam wspomniany styl. 
pałac Wilanów
składzik rzeźb do renowacji

pałac Wilanów
anioł oddający wieniec laurowy w kierunku zamku - niezwykle subtelna symbolika

pałac Wilanów

pałac Wilanów
inne ujęcia anioła z wieńcem

pałac Wilanów
rzeźba która mnie bawi - taki zalotny i kokieteryjny ten wojak


pałac Wilanów

pałac Wilanow
Kochanowski

Kolejna część jaką można wyróżnić to angielsko-chiński fragment. Powstał w czasach panowania w pałacu Potockich i zlokalizowany jest wzdłuż jeziorka. Dużym wyróżnikiem tego fragmentu jest chiński pawilon. 
W południowej części zaś można wyróżnić neorenesansowy ogród w stylu francuskim zwany też Ogrodem Różanym. 
park Wilanowski
Chiński pawilon

park w Wilanowie
wnętrze pawilonu

Nasza wycieczka odbyła się z początkiem marca, więc bardzo wczesną wiosną. Park dopiero budził się do życia po zimowych wydarzeniach jakimi są Królewskie Ogrody Świateł. Te ozdoby już zdejmowano, a przyroda jeszcze się nie rozbudziła, ale i tak spacer po parku był niesamowity. To jak tu musi być pięknie gdy faktycznie wszystko kwitnie. Może kiedyś uda się to sprawdzić :)

Źródła

Przygotowując notatkę korzystaliśmy z naszych wspomnień i doświadczeń, jak również z informacji zawartych na stronach:
  1. strona  Dwory i Pałace Polski  - tutaj dla bardziej dociekliwych obszernie opisana jest historia Wilanowa
  2. strona Bryla
  3. blog Polskie szlaki
park w Wilanowie