Chociaż piął się w hierarchii istotności dzielnie do góry i zapisał się w historii Polski ważną unią, to przez późniejsze wydarzenia zaliczył bolesny upadek. Na tyle bolesny, że przez kilka lat był obiektem nienawidzonym, a teraz wydaje się być bagatelizowany.
Jako człowiek wychowany w Lublinie mam szczególny sentyment do Zamku Lubelskiego, tym bardziej, że wrysował się w historię mojej rodziny. Przez większość dzieciństwa zamek ten nie spełniał moich "zamkowych" wyobrażeń, czyli tych z bajek, więc nie traktowałam go na poważnie. Podejrzewam, że to przez tą niezwykle oryginalną bryłę, którą teraz uważam za unikalny symbol miasta.
Kilka razy, na różnych etapach życia odwiedziłam też tamtejsze muzeum. Ostatni raz był co prawda chwilkę temu, ale wrażenie co do tego miejsca mam niezmienne od lat. A uważam, że w tych nieco może hotelowych pomieszczeniach możemy odnaleźć historyczne perełki.
Co warto wiedzieć o Zamku Lubelskim?
Najstarsze wzmianki o warowni na wzgórzu to XII wiek. Powstała tu wtedy kasztelania lubelska. Przez lata umacniana i fortyfikowana, bo te tereny upodobali sobie Tatarzy na niezapowiedziane wizyty sąsiedzkie, bynajmniej nie po szklankę cukru. W XIII wieku powstał murowany donżon. Celem tej fortyfikacji było oczywiście wzmocnienie i zabezpieczenie przed najeźdźcą, jak również możliwość schronienia przed niebezpieczeństwem. Ten zabytek architektury romańskiej stoi do dziś, a od kilku lat można do niego wejść i oglądać z jego wysokości panoramę miasta.
 |
| Donżon |
Z nadejściem XIV wieku zmiany jakie w obronności kraju wprowadzał Kazimierz Wielki nie ominęły również Lublina. Wtedy na wzgórzu pojawił się solidny murowany zamek pilnujący królewskiego traktu z Krakowa do Wilna, który nabierał na znaczeniu wśród polskich władców.
Potwierdza to m.in. fakt wychowywania się tu synów Kazimierza Jagiellończyka i związane z tym przebudowy w stylu renesansowym, bo przecież w zamkach chodzi o to by były modne.
Ukoronowaniem znaczenia i zamku i miasta była Unia Lubelska z 1569 roku, której akt podpisano podczas sejmu odbywającego się w Lublinie. W muzeum możemy podziwiać obraz Jana Matejki przedstawiający ten moment, lecz malarz nigdy się do Lublina nie wybrał, zamku nie zwiedzał, więc ta piękna sala na jego dziele, to wytwór wyobraźni malarza. Kolejnym ważnym eksponatem przypominającym o dawnej świetności Lublina jest oryginalny dokument unii.
Z okresu panowania Jagiellonów pochodzi też jeden z najważniejszych lubelskich zabytków - Kaplica Trójcy Świętej. Sam budynek powstał jako kaplica zamkowa wraz z murowaniem twierdzy. Jednak w późniejszych latach samemu Władysławowi Jagielle zamarzyło się, aby wnętrze kościółka pokryto freskami bizantyjsko-ruskimi. Prace ukończono w 1418 roku, a ich efekty są teraz ważną pamiątką na skalę międzynarodową.
Jednak skończyła się dynastia Jagiellonów, skończył się złoty okres Zamku Lubelskiego. Wojny, najazdy, Potop Szwedzki doprowadziły go w większości do ruiny.
Dopiero w okolicy 1810 roku rozpoczęto odbudowę budynku, ale jako więzienie i taką rolę pełnił przez kolejne 128 lat, często w służbie okupanta. Początkowo było to więzienie caratu dla powstańców styczniowych i innych walczących o niepodległość osób. Potem rezydowali tu przestępcy kryminalni i komuniści, aby od 1939 roku na więzieniu położyła łapska hitlerowska policja. Zrobiła z tego miejsca katownię o charakterze przejściowym, skąd można było trafić albo do obozu albo do piachu. Na dowidzenia, tuż przed opuszczeniem miasta (22.07.1944 roku) okupanci zamordowali jeszcze 300 osób. Ostatecznie komuniści, którzy kiedyś byli na zamku więzieni teraz sami zaczęli nim władać i uczynili z niego więzienie polityczne. Przewinęło się przez nie ok. 35 tysięcy osób, w tym (i tu wjeżdża prywata) mój dziadek Józef, jako były członek AK.
W 1954 roku na zamku przestaje funkcjonować więzienie i staje się pełnoprawnym Muzeum Narodowym. Pełną historię zamku możemy przeczytać na stronie Zamku Lubelskiego.
.JPG "Widok na zamek od bramy Grodzkiej") |
| Widok na zamek od bramy Grodzkiej |
Co zobaczymy na zamku?
Poza wspominaną już Kaplicą we freski oraz obrazem Matejki, mamy całkiem pokaźny zbiór malarstwa głównie polskiego oraz grafik i rysunków z okresu XVII -XX wiek . W zbiorach można odnaleźć takie nazwiska jak Malczewski, wymieniony wyżej Matejko czy Wyspiański. Kolekcja natomiast podzielona jest na portrety, pejzaże, sceny batalistyczno-historyczne oraz obyczajowo-rodzajowe.
Oprócz obrazów można podziwiać też numizmatykę, zbiory monet, odznaczeń i pieczęci są równie bogate co malarstwo. Podobnie z militariami, które w szczególności przypadły do gustu chłopakom. Ilość zebranych mundurów, mieczy, szabli, samopałów, pistoletów i innej broni, zbroi i dokumentów przyprawia o zawrót głowy.
Moją ulubioną wystawą jest ta dotycząca etnografii. Różnic strojów ludowych pomiędzy regionami, opisy dawnych obrządków oraz dawnych sprzętów. Co prawda większość zbiorów mieści się w Muzeum Wsi Lubelskiej, które opisaliśmy tutaj, ale ten temat chyba nie przestaje mnie ciekawić i napełniać nostalgią. Dodatkowo, muzeum odwiedzaliśmy w okresie Bożego Narodzenia, więc mogliśmy jeszcze zobaczyć choinki zdobione tradycyjnie.
Muzeum na Zamku jest raczej typowym obiektem tego typu. Poza ekspozycją przedstawiającą dawne czasy w wersji multimedialnej, większość wystaw jest tradycyjna. Jeśli ktoś oczekuje w zwiedzaniu czegoś niespodziewanego i niesamowitego, to poza Czarcią Łapą przy wejściu, raczej tego nie znajdzie.
